Jak uniknąć zapłaty zachowku?

Zachowek jest instytucją prawną przewidzianą w postepowaniu spadkowym, która ma na celu zapewnić ochronę członkom rodziny spadkodawcy (synowi, córce, małżonkowi, rodzicom) w sytuacji gdyby spadkodawca, w drodze testamentu przekazał cały swój majątek np.  wyłącznie żonie lub też jeszcze za życia w drodze darowizny wszystko przekazał np. jednemu dziecku.  Czy w takim przypadku najbliżsi krewni mogą wystąpić do spadkobiercy lub obdarowanego o zachowek?  Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami, takie uprawnienie przysługuję krewnym, których spadkodawca pominął w testamencie lub też za życia dokonał darowizn na rzecz np. jednego dziecka pomijając pozostałe dzieci. 

Często nasi najbliżsi krewni przekazują jednemu dziecku np. nieruchomość, czy to w postaci testamentu czy to za życia w postaci darowizny, w podziękowaniu za pomoc w sprawowaniu opieki, pomoc w prowadzeniu gospodarstwa , jednakże nikt nie zastanawia się oraz nie wie, że w przyszłości np. pozostałe dzieci (rodzeństwo) mogą rościć sobie prawa z tytułu zachowku do obdarowanego (np. brata , siostry) czy spadkobiercy. Zatem jak zabezpieczyć się aby w przyszłości, siostra, brat lub inny krewny z kręgu osób uprawnionych do dziedziczenia ustawowego nie wystąpił z roszczeniem z tytułu zachowku? na te i inne pytania, postaram się udzielić odpowiedzi poniżej. 

Ważne! Pamiętajmy, iż na poczet zachowku nie zaliczamy drobnych darowizn zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych np. podarowany zegarek. Natomiast termin 10 letni (często pytają mnie o ten termin klienci) dotyczy tylko obdarowanych, którzy nie są w kręgu osób uprawnionych do dziedziczenia ustawowego (np. przyjaciel rodziny) a to oznacza, iż po upływie 10 lat od dokonania darowizny, nie można wystąpić z roszczeniem przeciwko takiej osoby o zachowek.  

- Po pierwsze umowa dożywocia w przypadku, której otrzymujemy nieruchomość w zamian za sprawowanie opieki. Czy jest to słuszne rozwiązanie? Z punktu widzenia zachowku, tak ponieważ jeżeli dziecko i tak opiekuje się schorowanym ojcem czy matką, który w zamian chce przekazać majątek dziecku, wówczas umowa dożywocia, zapewni ochronę przed ewentualnymi roszczeniami w przyszłości z tytułu zachowku.  Niestety życie pokazuję, iż jak chodzi o pieniądze i majątek, to relację z rodzeństwem czy najbliższymi krewnymi potrafią diametralnie się zmienić. 

- Po drugie  wydziedziczenie, w tym przypadku wydziedziczyć może wyłącznie przyszły spadkodawca, wskazując przyczynę wydziedziczenia w testamencie. Należy mieć na uwadze, że wydziedziczyć można jedynie z ważnych powodów, do których należą:

1)  postepowanie spadkobiercy wbrew woli spadkodawcy w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, 

2)  spadkobierca dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci; (np. pobicie spadkodawcy)

3)   spadkobierca uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych (np. nieutrzymywanie kontaktów ze spadkodawcą przez długi okres czasu, brak zainteresowania zdrowiem spadkodawcy, brak odpowiedzi na listy, telefony od spadkodawcy)

- Po trzecie zrzeczenie się dziedziczenia

Jest to umowa pomiędzy przyszłym spadkodawcą a przyszłym spadkobiercą. (Ważne! Jest to umowa zawierana za życia spadkodawcy, często klienci mylą tę umowę z odrzuceniem spadku) należy pamiętać, że dla ważności tej umowy konieczna jest wizyta u notariusza i sporządzenie umowy w formie aktu notarialnego.

- po czwarte przedawnienie roszczeń z zachowku

Z powództwem o zachowek  nie można wystąpić po upływie 5 lat od ogłoszenia testamentu lub od otwarcia spadku. 

- po piąte niegodność dziedziczenia

Z niegodnością dziedziczenia spotykamy się  gdy spadkobierca dopuścił się wobec spadkodawcy ciężkiego umyślnego przestępstwa (np.  spalenie domu spadkodawcy, który stanowił centrum życiowe spadkodawcy, spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu) lub  też np. spadkobierca podstępem groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia testamentu o określonej treści bądź tez ukrył czy też zniszczył testament. 

- po szóste 10 letni termin od sporządzenia umowy darowizny

Jeżeli od przekazania majątku w formie darowizny upłynął 10 letni termin, wówczas nie można ubiegać się o zachowek z tytułu tej darowizny. Ważne ! Należy pamiętać, że ta przesłanka dotyczy wyłącznie osób, które nie należą do kręgu spadkobierców ustawowych czyli np. (przyjaciel zmarłego)

 - po siódme zasady współżycia społecznego

W sytuacji gdy w inny sposób nie można uchylić się od roszczeń związanych z uprawnieniem do zachowku, można w trakcie postępowania o zachowek powołać się na zasady współżycia społecznego. 

W przypadku pytań dotyczących zachowku oraz postępowania spadkowego, zapraszam do kontaktu. 

Treści publikowane na blogu mają charakter informacyjny i nie stanowią porady prawnej, w związku z tym Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za ich wykorzystanie przez czytelnika. Należy mieć na uwadze, że każdy stan faktyczny jest inny i może różnić się od tego przedstawionego na blogu.